Jak układać sztućce, czyli savoir-vivre przy stole – zobacz, czy robisz to dobrze

Przyrządzasz posiłek, spożywasz go, zmywasz naczynia – i tak codziennie. Być może czerpiesz z tego radość, ale często robisz to mechanicznie, czasami nieuważnie. Dziś zatrzymajmy się na chwilę i pomyślmy, jak ważną rolę w trywialnym, kuchennym świecie odgrywają… sztućce. Jak układać zwyczajne widelce i łyżki, by codzienny posiłek stał się wyjątkową ucztą? Sprawdź sam!

O czym przeczytasz w artykule?

• Savoir vivre: sztućce w roli głównej
• Podano do stołu, czyli jak układać sztućce
• Czas posprzątać, czyli jak układać sztućce po jedzeniu

Savoir vivre: sztućce w roli głównej

Dawno temu, w XI wieku, pewna bizantyjska księżniczka miała poślubić niemieckiego cesarza. Z rodzinnych stron zabrała ze sobą różne kosztowności, a wśród nich przedziwny przyrząd, który wyglądał jak miniaturowe widły. Nie dziwi więc reakcja kościoła, który narzędzie nazwał przeklętym, a jego używanie uznał za niemoralne i zakazane. Mało tego – w przedwczesnej śmierci księżniczki, dopatrzono się kary niebios za stosowanie… widelca.

Z czasem widelec zyskał aprobatę (nie tylko kościoła), a sztućce zaczęły przybierać coraz bardziej wymyślne kształty. Pełne zdobień i złoceń łyżki, widelce oraz noże świadczyły o zamożności właściciela i były powodem do dumy. Nic więc dziwnego, że te drogocenne przyrządy noszono przy sobie. Gospodarze biesiad nie musieli się głowić, jak układać sztućce na stole, ponieważ goście przynosili je ze sobą i strzegli jak oka w głowie.

Dziś sztućce są dostępne dla każdego, a ich podstawową funkcją jest ta użytkowa, ale wciąż istotną rolę odgrywają ich walory estetyczne. Szczególne znaczenie ma rozłożenie sztućców na stole. Znajomość ogólnych zasad dotyczących tego, jak powinny być ułożone sztućce, jest konieczna, aby nie popełnić towarzyskiego faux pas.

Przypomnijmy jednak, że wzorowo nakryty stół, to nie tylko sztućce. Jak układać poszczególne elementy zastawy stołowej, żeby nie odstraszyć gości, ale też zachować zasady savoir vivre? Sztućce zostaw na koniec. Zacznij od dokładnego zaplanowania menu i uwzględnij wszystkie potrawy, również przystawki i deser. Dopiero znając kolejność serwowania dań, możesz przystąpić do układania naczyń.

Z pewnością bez trudu przywołasz teraz obraz wystawnej uczty, podczas której na stole królują dziesiątki przeróżnych widelczyków, łyżeczek i noży niewiadomego przeznaczenia. Do czego służą te wszystkie sztucce? Jak sie układa te nietypowe przyrządy? Spokojnie. Zapamiętaj tylko jedną zasadę: ostatni będą pierwszymi! Co to znaczy? Ułożenie sztućców zacznij od końca, czyli najbliżej talerza połóż to, co będzie najpóźniej używane.

• Czy rozłożenie sztućców ma znaczenie? Oczywiście! Gdy wiesz, jak powinny być ułożone sztućce, ułatwisz sobie zorganizowanie eleganckiego przyjęcia, ale też bez trudu odnajdziesz się na nim jako gość.

Podano do stołu, czyli jak układać sztućce

Przedstawiona powyżej zasada, dotycząca tego, jak układać sztućce na stole, początkowo może wydać się absurdalna. Gdy jednak dłużej się zastanowić, to całkiem logiczne, żeby ułożenie sztućców było odwrotne niż kolejność serwowanych dań. Dzięki temu najdalej od talerza, a tym samym najbardziej „pod ręką”, znajdą się sztućce, które będą używane jako pierwsze.

W takim razie, jak ułożyć sztućce do obiadu, gdy menu zakłada dwa dania, poprzedzone przystwkami i zwieńczone deserem? Będą potrzebne noże, widelce, łyżki, łyżeczki i widelczyki do ciasta. Jak ułożyć poszczególne sztućce i o czym pamiętać?

Coś na ząb, czyli przystawki

Co prawda są zwykle maleńkie, ale do ich eleganckiego skonsumowania konieczne są sztućce. Jak ułożyć przystawkowe noże i widelce? W dość dużej odległości od nakrycia – zgodnie z zasadą: ostatni będą pierwszymi. Nóż do przystawek połóż z prawej, a widelczyk z lewej strony talerza. Ostrze noża skieruj w stronę nakrycia, a widelec połóż ząbkami do góry.

Królowa obiadu – zupa

Gorąca, aromatyczna, sycąca zupa to w wielu domach niezbędny element obiadu. Łyżka obiadowa będzie użyta jako druga w kolejności. Połóż ją więc po prawej stronie nakrycia, między talerzem, a nożem przystawkowym. Pamiętaj, aby łyżka była skierowana dnem do dołu.

Przejdźmy do konkretów: danie główne

W tym momencie niezbędny będzie nóż i widelec. Jak ustawić sztućce do dania głównego? Nóż obiadowy połóż po prawej stronie, najbliżej nakrycia i skieruj ostrzem do talerza. Widelec obiadowy, ząbkami do góry, umieść po lewej stronie nakrycia.

Słodkie co nieco

Został jeszcze deser, więc przydadzą się łyżeczki i widelczyki do ciasta. Jak ułożyć te małe sztućce? Ich miejsce znajduje się nad nakryciem. Bliżej talerza połóż łyżeczkę, trzonkiem w prawo i dnem do dołu. Nad nią ustaw widelczyk, jego trzonek skieruj w lewo, a ząbki w górę.

A jak układać sztućce, gdy menu przewiduje więcej potraw? Zgodnie z zasadami savoir vivre, sztućce przy jednym nakryciu nie powinny przekroczyć trzech par. Kolejne, niezbędne do następnych dań, należy podawać na bieżąco razem z talerzami.

Gdy wciąż jeszcze zastanawiasz się, jak ustawić sztućce, dobrym pomysłem będzie najpierw ułożenie sztućców po jednej stronie nakrycia, a potem po drugiej.

Pamiętaj, że na prawo od talerza powinny się znaleźć tak zwane główne sztucce. Jak sie układa te przyrządy po kolei? Odwrotnie do serwowanych dań. Najbliżej talerza połóż nóż do dania głównego, następnie łyżkę do zupy, a na końcu nożyk do przystawki. Z lewej strony połóż najpierw (przy talerzu) widelec do dania głównego, a nieco na lewo ułóż widelczyk przystawkowy.

Jak ułożyć sztućce do obiadu? Od końca!

• Najbliżej talerza ustaw sztućce do dania głównego, najdalej od niego – te do przystawek.
• Nad nakryciem zostaw miejsce na łyżeczki i widelczyki do ciasta. Jak ułożyć je prawidłowo? Łyżeczka na dole (trzonek w prawo), widelczyk u góry (trzonek w lewo).
• Błędne będzie ułożenie sztućców po jednej stronie nakrycia, np. na serwetce. Główne sztućce połóż z prawej, a te dodatkowe – z lewej strony talerza.

Czas posprzątać, czyli jak układać sztućce po jedzeniu

Wiesz, że skonsumowany posiłek możesz skomentować bez użycia słów? I wcale nie chodzi o to, żeby ostentacyjnie się krzywić, albo energicznie klepać z uznaniem po brzuchu. Okazuje się, że ułożenie sztućców po posiłku również ma znaczenie!

Zatem jak układać sztućce po jedzeniu? Ułóż nóż i widelec równolegle i skieruj ich trzonki na godzinę siedemnastą. W ten prosty sposób zasygnalizujesz, że skończyłeś posiłek, a tym samym ułatwisz zbieranie brudnych naczyń.

Rozłożenie sztućców równolegle, na godzinie za piętnaście trzecia, jest wyrazem zachwytu nad smakiem potrawy. A jak ustawić sztućce, gdy danie nie spełniło naszych oczekiwań? Włóż ostrze noża między ząbki widelca i ustaw je na godzinę za dwadzieścia piąta, by dać do zrozumienia kucharzowi, że z dniem coś było nie w porządku.

Gdy jesteś gospodarzem uroczystości, musisz liczyć się również z mniej przyjemnymi chwilami, takimi jak sprzątanie i zmywanie brudnych naczyń. I tu pora poruszyć ważną kwestię, mianowicie: jak układać sztućce w szufladzie zmywarki?

O ile zmywarka z koszykiem na sztućce nie daje wielu możliwości ich układania, to już model z szufladą stawia pewne wymagania. Przede wszystkim dostosuj wielkość sztućców do rozmiaru przegródek szuflady. Do jednej przegródki wkładaj tylko jedną rzecz – w ten sposób zadbasz o dokładne wyczyszczenie naczyń. Łyżki wkładaj dnem do góry, aby spłynęła z nich cała woda.

Odpowiadając na pytanie, jak układać sztućce w szufladzie zmywarki? trzeba wziąć pod uwagę także bezpieczeństwo. Ułóż więc noże ostrzem w dół, w tę samą stronę skieruj ząbki widelców, aby uniknąć skaleczeń i zadrapań.

Jak układać sztućce po jedzeniu?

• Ułożenie sztućców na godzinę siedemnastą to sygnał zakończenia konsumpcji.
• Rozłożenie sztućców na godzinie za piętnaście trzecia to wyraz uznania dla kucharza.
• Ułożenie sztućców na godzinę za dwadzieścia piąta i włożenie ostrza noża między ząbki widelca oznacza niezadowolenie z posiłku.
• Zmywarka świetnie wyczyści sztucce. Jak sie układa noże i widelce w szufladzie zmywarki, trzeba pamiętać o ustawieniu ich ostrzem w dół!