Ikony polskiego designu

Kolorowe zestawy do kawy o opływowych kształtach, futurystyczne lampy czy krzesła przywodzące na myśl nowoczesne, minimalistyczne wzornictwo — zaskakującym jest, jak nasz rodzimy, polski design sprzed paru dekad świetnie wpisuje się we współczesne trendy. Po meble i akcesoria sprzed lat warto sięgnąć, szczególnie kiedy szukamy przedmiotów wyjątkowych — takich, które dodadzą naszemu mieszkaniu tak cennej w dzisiejszych czasach oryginalności. Oto 10 ikon polskiego designu, które możemy znaleźć zarówno w ekskluzywnych butikach vintage, jak i — przy odrobinie szczęścia — w babcinej piwnicy.

O czym przeczytasz w artykule?

• 1. Siatkowe Krzesło
• 2. Zestaw do kawy „Dorota”
• 3. Fotel RM58
• 4. Lampa Reflex
• 5. Regał o zmiennych wysokościach,
• 6. Stołki pieńki
• 7. Skuter M50 Osa
• 8. Dywan „Mohohej Dia”
• 9. Cukiernica „Królewskie jabłko”
• 10. Pralka Frania

1. Siatkowe Krzesło — proj. H. Sztaba, 1968 rok

Metalowe, siatkowe krzesło wyróżnia się prostą linią i wyjątkowo nowoczesnym designem, który śmiało, można by podciągnąć pod modną obecnie stylistykę skandynawską. Zaprojektowane i wyprodukowane zostało przez Henryka Sztabę na zlecenie PSS ” Społem”, jako odpowiedź na „potrzebę konsumpcji na świeżym powietrzu”, stało się jednocześnie jednym z najpopularniejszych modeli siedzisk w tamtych czasach. Chociaż dziś coraz ciężej jest znaleźć oryginalne krzesło z ‘68 roku, to na uwagę zasługuje inicjatywa Projekt68, dzięki której siatkowe krzesło ukazało się w nowej odsłonie — i to za sprawą nie kogo innego, jak wnuka Pana Henryka — Tomasza Sztaby.

• Chociaż oryginalne, biało-czarne siatkowe krzesła przeznaczone były do ogródków gastronomicznych PRL, dziś furorę robią również we współczesnych wnętrzach z zamiłowaniem do elementów retro.

2. Zestaw do kawy „Dorota” - proj. L. Tomaszewski, 1962 rok

Zdobywca złotego medalu na I Międzynarodowej Wystawie Form Przemysłowych w Paryż w 1963 roku i jeden z najbardziej znanych projektów Lubomira Tomaszewskiego — cenionego polskiego projektanta i artysty. Kultowy zestaw do kawy wyróżniają awangardowe, jak na tamte czasy, opływowe kształty i wyraziste kolory — występuje w wersji czerwonej, bordowej, turkusowej, a także różowej. W skład serwisu wchodzi imbryk, cukiernica, dzbanuszek na śmietankę oraz 6 filiżanek ze spodkami. Dzięki swojej unikatowości i szczegółowemu wykonaniu zestaw do kawy „Dorota” do dziś pozostaje obiektem zamiłowania znawców sztuki i wzornictwa przemysłowego, a jego wartość rynkowa wraz z upływem lat zdaje się wyłącznie rosnąć.

• Ciekawostką jest, że nazwa zestawu bierze się od imienia córki projektanta — Doroty, warto również wspomnieć, że od 1964 roku serwis produkowany był w słynnych Zakładach Porcelany Stołowej Świt w Ćmielowie.

3. Fotel RM58 - proj. R. Modzelewski, 1958 rok

Nieco futurystyczny fotel o nieregularnych kształtach projektu Ryszarda Modzelewskiego przez ponad 50 lat istniał jedynie jako eksponat na tymczasowych wystawach muzealnych poświęconych polskiemu wzornictwu. Dopiero od niedawna, a konkretnie od 2012 roku, kiedy to student warszawskiej ASP, Jakub Sobiepanek, urzeczony niebanalnym wzornictwem fotela RM58, wprowadził go do ponownej produkcji, mebel odzyskał należne mu miejsce na kartach polskiego wzornictwa XX wieku. Chociaż obecnie znajdziemy go również w innych wersjach kolorystycznych, oryginalny model posiada błyszczącą, czerwoną skorupę. Na dodatek, optycznie ciężkie siedzisko osadzone jest na cienkich, metalowych nóżkach, przez co fotel sprawia wrażenie przeczącemu prawom fizyki.

• Opływowe kształty fotela i innowacyjne tworzywo, z którego został wykonany RM58, przypadły do gustu również innemu znanemu w tej epoce projektantowi — Le Corbusier pragnął nawet rozpocząć produkcję tego modelu we Francji. Niestety poprzestało jedynie na prototypach i cennych słowach uznania dla nieznanego wcześniej na arenie międzynarodowej polskiego designu.

4. Lampa Reflex — proj. Tomasz Rudkiewicz, lata 80.

Jak na produkt oświetleniowy z socjalistycznej Polski lat 80., projekt Lampy Reflex wyróżniało wyjątkowo proste i nowoczesne wzornictwo, a co więcej, dostępna była w wielu wariantach kolorystycznych. Polacy szybko zakochali się w tej uniwersalnej, a zarazem wysokiej jakości lampie, do tego stopnia, że do dziś można ją znaleźć w niektórych polskich mieszkaniach. Pierwotnie model ten wykonywany był ręcznie przez rzemieślników, jednak od niedawna twórca lampy zdecydował się na wznowienie jej produkcji pod marką TAR, tym razem przy wykorzystaniu nowoczesnej technologii, dzięki czemu kultowe w latach 80. lampy wciąż mogą urozmaicać nasze wnętrza.

• Nie każdy wie, że Lampa Reflex to prawdziwa gwiazda polskiego designu — otóż jej popularność była tak duża, że wykorzystana została na planach filmów Kieślowskiego i Barei.

5. Regał o zmiennych wysokościach, proj. Prof. Rajmund Teofil Hałas, 1959 rok

Zaskakujący, a zarazem bardzo współczesny projekt jednego z najbardziej uznanych polskich designerów — Rajmunda Teofila Hałasa, założyciela poznańskiej Katedry Wzornictwa Przemysłowego w PWSSP. Regał o zmiennych wysokościach wyróżnia unikatowy system łączenia półek przy wykorzystaniu klamer ze stali nierdzewnej — dzięki takiemu rozwiązaniu, poszczególne półki można dowolnie konfigurować, zarówno w poziomie, jak i w pionie. Z uwagi na swoje ażurowe wykończenie i lekką konstrukcję, regał może zarówno stać przy ścianie, jak i stanowić ciekawe przedzielenie przestrzeni.

• Regał o zmiennych wysokościach również i dziś może ozdobić nasze mieszkania, dzięki wznowieniu jego produkcji przez firmę nowymodel.org w serii „Ikony Polskiego Designu”.
• Z powodzeniem rywalizuje też ze współczesnym wzornictwem, raz za razem zdobywając nagrody na najważniejszych polskich konkursach designerskich.

6. Stołki pieńki, proj. MALAFOR, 2005 rok

Chociaż miały na to stosunkowo mniej czasu, niż pozostałe wymienione projekty, Stołki Pieńki pomysłu Małego Laboratorium Formy (Malafor), czyli duetu — Agaty Kulik i Pawła Pomorskiego — zdążyły dorobić się miana ikony polskiego designu. Pieńki z przeciętego w poprzek drzewa dębowego owinięte zostały metalową, błyszczącą otuliną — zabieg ten zdaje się idealnie oddawać ducha polskiego wzornictwa, składając jednocześnie ukłon w stronę postępu i nowoczesności. Dodatkowym atutem siedzisk jest lustrzane wykończenie, w którym zobaczymy otaczającą je przestrzeń, a także praktyczne stalowe linki, za pomocą których można stołki łatwo przestawić.

• Mimo że Stołki Pieńki należą dziś już do klasyki, wciąż cieszą się niespotykanym zainteresowaniem na rynku wnętrzarskim, przez co doczekały się też wielu podróbek. Te oryginalne poznamy po metce producenta — MALAFOR-a.

7. Skuter M50 Osa, proj. WFM, 1959 rok

Pierwszy wyprodukowany w Polsce Ludowej skuter wyróżniała nie tylko lekka, elegancka sylwetka, przywodząca na myśl słynną Vespę, ale i zaskakujące jak na tamte czasy, jasna, pastelowa paleta kolorów — pojazd występował w kolorze, m.in. pistacjowym, niebieskim czy jasnobeżowym. Osa, ze względu na swój dobry design i ergonomiczną sylwetkę była wygodnym skuterem. Co więcej, mimo ciężkich czasów i wysokiej ceny (ok. 17 tys. zł), sprzedawała się wręcz znakomicie — każdy chciał poczuć powiew wolności i wiatr we włosach za kierownicą własnego skutera. Dziś oryginalny model M50 Osa należy do już rzadkich i cennych klasyków, które spotkać można, m.in. na targach Moto Nostalgia w Warszawie.

• Skuter Osa był nie tylko pierwszym, ale i jedynym polskim skuterem, któremu udało się ukazać w seryjnej produkcji.
• Co ciekawe, ten z pozoru delikatny, miejski model, dzięki swojej lekkiej konstrukcji, odnosił sukcesy również w terenowych rajdach górskich.

8. Dywan „Mohohej Dia”, proj. Moho Design, 2004 rok

Nieco współcześniejszy projekt, wyróżniony za wyjątkowo efektowne połączenie ludowej estetyki z na wskroś minimalistycznym, współczesnym wzornictwem. Wzór dywanu inspiracje czerpie z tradycyjnych papierowych wycinanek, które uprzednio przeskalowane na komputerze, zyskały zaskakująco nowoczesny wydźwięk i żywe kolory, m.in. żółty i czerwony. Obecnie dywany Moho Design zdobywają nie tylko liczne prestiżowe w świecie wzornictwa nagrody, ale i można je znaleźć w kolekcjach krajowych i europejskich muzeów sztuki nowoczesnej — z kolei samej marce przypadło zaszczytne miano ambasadora polskiego designu.

Kultowy dywan „Mohohej Dia” dostępny jest w różnych wersjach kolorystycznych, a tworzywo, z którego jest wykonany — czysta sfilcowana wełna — nie wchłania kurzu i wolno się starzeje.

Chociaż pierwotny projekt przeznaczony miał być do pokoju dziecięcego projektantki, dziś znajdziemy go w najmodniejszych salonach.

9. Cukiernica „Królewskie jabłko”, proj. Julia Keilowa, 1933 rok

Niebanalny przykład na to, że i w Polsce wzornictwo w stylu art déco miało się dobrze. Cukiernica „Królewskie jabłko”, zaprojektowana przez Julię Keilową — rzeźbiarkę i projektantkę form przemysłowych — dla Frageta, czyli jednej z przodujących w tamtych czasach firm platerniczych, stanowić miała część zastawy stołowej dla transatlantyku „Piłsudski”. Niebanalny kształt cukiernicy z jednej strony nawiązuje do polskich insygniów koronacyjnych, z drugiej, proponuje bardzo jak na tamte czasy nowoczesną formę tego naczynia.

• Cukiernica „Królewskie jabłko”, kiedyś przedmiot pożądania wśród polskich wyższych sfer, dziś stanowi cenną gratkę dla znawców polskiego art déco.

10. Pralka Frania, SHL Zakłady Wyrobów Metalowych w Kielcach, 1962 rok

Chociaż przedmiot o ściśle użytkowym charakterze, raz na zawsze odmienił rynek polskiego AGD epoki PRL — Frania była na wyciągnięcie ręki praktycznie każdego, a dzięki niej, pranie w balii z tarą raz na zawsze odeszło w niepamięć. Ta obecna niegdyś w każdym polskim domu pralka stanowi świetny przykład wzornictwa użytkowego tamtych czasów. Najciekawszym elementem designu Frani jest widniejący na niej znak graficzny SHL w otoczce, a także wypisana kursywą nazwa pralki.

• Chociaż wraz z upowszechnieniem się pralek automatycznych, wirnikowa Frania zdaje się nie mieć już zastosowania, okazuje się, że w ulepszonej wersji, ta legendarna pralka do dziś produkowana jest w prywatnej firmie w Myszkowie i wciąż z powodzeniem znajduje nowych nabywców.